Sandesh Lamichhane

नेपालगञ्जमा काम विशेषले गएको थिएँ । आफ्नै खर्चमा गएको भए पक्कै सस्तो होटल खोजेर बस्ने थिएँ । तर कामका सिलसिलामा गएको हुनाले सोल्टी होटलमै राखे मलाई । पहिलो पहिलो चोटि ठूलो होटल छिर्दा 'डरका माहोल' जस्तो लागिहाल्ने, केही नभएपनि मन आत्तिए जस्तो हुने ।  काउन्टरमा नाम रजिष्टर गरी चाबी लिएँ । सरासर आफ्नो कोठा नम्बरभित्र छिरेँ । भूँइमा झोला राख्दै थचक्क खाटमा बसेँ । खाट पनि यति लचकदार की हिउँमा खुट्टा टेकेझैँ ज्यान दुई इन्च भित्रतिर पस्यो । त्यस्तो लचकता महसुस भएपछि खाटलाई अब खाट भन्न मन परेन । बेड भन्न सुरु गरेँ, मनमनै । हिमाल र जङ्गल जाँदा टेन्ट गाढेर ढुङ्गामाथि सुत्ने गरेको मलाई अब यो बेडमा निन्द्रा नलाग्ला की भन्ने पनि डर पैदा हुन थाल्यो ।  ओहो, पिशाब त फेर्नै पो बिर्सिएको रहेछु । अघि काउन्टरमा ट्वाइलेटलाई रेष्टरुम भन्ने की वासरुम भन्ने भनि अलमलमा परेर सोध्न पनि सकेको थिइनँ । अब त ट्वाइलेट छेवैमा छ । बत्ती बालेर भित्र छिरेँ । कति बास्नादार ट्वाइलेट बरै, मेरो परफ्युमभन्दा पनि सान्दार थियो । न्युरोडमा गएर किनेको सक्कली परफ्युम नक्कली परेछ क्यार । ट्वाइलेटलाई पनि वासरुम भनेर सम्बोध...

अहिले वनमारा नेपालका लागि मिचाहा वा बाह्य प्रजाति भएको मानिन्छ । पहिला हाम्रामा नभएका कारण अङ्ग्रेजीमा Invasive तथा नेपालीमा मिचाहा भन्ने गरिएको छ ।  विकासक्रम (Evolution) ले मानिस, बाँदरबाट उत्पत्ति भएको भनेर दाबी गरेको छ । यस हिसाबले मानिसपनि कुनै बेला बाँदर तथा अन्य प्रजातिहरुका लागि मिचाहा प्रजाति थियो भन्न सकिने रहेछ । बाँदरपनि कुनै समयमा अन्य कसैका लागि मिचाहा प्रजाति हुँदोहो सायद ।  अहिले जङ्गलकै कुरा गरौँ । बाघले हात्तीलाई मनमनमा मिचाहा सोच्दोहो, हात्तीले चितुवालाई, चितुवाले मानिसलाई......अचेल त मान्छेले मान्छेलाई भनेको पनि धेरै सुनिन्छ । त्यसैगरी समुन्द«ले तराईलाई बाह्य, मिचाहा भन्दोहो, तराईले पहाडलाई, पहाडले हिमाललाई, अनि हिमालले आकाशलाई....सायद नभनेका पनि होलान् । कसले पो सुनेको छ र त्यसो भनेको ? यसो भन्यो होला भन्दै मान्छेले नै त भन्ने हुन् । मान्छे आफैँमा दोषी छन्, अनि मिचाहा पनि ।  Photo: An Osprey nesting on a power line (Credit@  https://birdfact.com/articles/why-do-birds-sit-on-power-lines) प्रकृतिले सधैँजसो नयाँपन खोजिरहेकै हुन्छ । के का लागि नयाँपन...

दशैँ आउन अब १०० दिन बाँकी भएपछि भित्ते पात्रो मार्फत गन्ती गर्न सुरु हुन्थ्यो । सानैमा घर छाडेका हामी तीन जना (ड्याडी, अङ्कल र म) काठमाडौँ आएका थियौँ । ड्याडीले सायद मनमनै गन्नुहुँदोहो, हामी दुई भने दिन नबिराई गन्ती गथ्यौँ । घर जाने अब भोलिपल्ट जस्तो हुँदा भने रातै भरि निन्द«ा पर्थेन, मलाई आफूुसँग लान छुटाउँछन् की भनेर । घर पुग्न जसोतसो त्यो बेला ३ दिन लाग्थ्यो । घर जान पाउँदा को नै पो खुसी हुँदैन होला र ? हामी तीन पनि त्यति नै खुसी हुन्थ्यौँ । सबैकी आफ्नी आमा घरमै हुनुहुन्थ्यो । गुँदपाक, मीठा चकलेटहरु र कही थान लत्ताकपडा लिएर जाँदा घरमा सबै खुसी हुन्थे । सायद केही नलगेका भएपनि खुसी हुनेथिए । दशैँ आउने, घरका मान्छे आउने, जमघट हुने, अहो, त्यो पो आनन्द । एका बिहानै बाजे नुहाउन जाने, बज्यै पानी लिन जाने, मम्मी घाँस काट्ने जाने । केही बेरमा सबै फर्केर आउँदा पकाउने दाउरा पनि सँगै आउँथ्यो । अनि पाक्न सुरु हुन्थ्यो । बुढापाकाले भन्ने गर्छन् की आगोमा पकाएको सारै मीठो हुने भन्दै । म बुढापाका भैसकेको त थिइन तर राइस कुकरमा भन्दा मीठो भने जरुर पाक्थो । कुनै एकदिन सल्लाह गरेर बिहानै ४ बजेतिर बज्यै,...

विज्ञ त म होइन, तर कक्षाकोठामा थोर बहुत पढाई भने अवश्य नै भएको थियो । खैर घटना त घटि नै सकेको छ । हामीले अब दुःख मनाउ बाहेक यो घढीमा केही पनि गर्न सक्ने अवस्था छैन । तर, सिक्न र व्यवहारमा उतार्नका लागि धेरै कुराहरु छन् । अहिले नसिके कहिले ? पानी पर्नु प्राकृतिक कुरा हो । कहिले काहीँ धेरै पानी पर्नु र कहिले पर्दै नपर्नु भने केही अप्राकृतिक कुरा हुन् । त्यसका पछाडि कारण भने पक्कै लुकेका हुन्छन् । बाढीपहिरो आउनुमा सबैभन्दा ठूलो कुरा पानीको श्रोत हो । कति ठूलो पानी पर्यो र कति समयका लागि पर्यो भनि सामान्यतया पानीको मात्राको आंकलन गर्न सकिन्छ । रह्यो पानी कता कता गयो त ? बाढी नआउनका लागि प्रायः जमिन भित्र माटोको सतहहुँदै पानी भित्र पस्नु पर्दछ । अब सोचौँ काठमाडौँमा माटोको सतह कहाँ र कति नै बाँकी होला र ?  अर्को कुरो साँघुरिएको खोलाको बाटो । गाडीको एक लेनको बाटोमा सामान्यतया एउटा मात्र गाडी अटाउँछ । त्यस्तै खोलाको पनि लेन अर्थात् क्षेत्र निर्धारण हुन्छ । आधा लेनको बाटोमा गाडी हिँड्न नसके झैँ खोला पनि ठूलो पानी परेको अवस्थामा ठाउँ खोज्दछ । एक जनाले विवाह गर्छ, सन्तति बढ्दै जाँदा सानो खाटब...

It is the story of a family of a wild mammal. His mother was hit and injured by a vehicle early this morning. The mother, who was bleeding at the side of the road, got trapped in the swamp. What a terrible fate she had. Her two infants, who appeared about 4 – 5 months old, sat next to their mother. The poor calves could neither speak nor get her out of the swamp. He could see his mother with a poor face. Their eyes were full of affection for their mother. Her eyes reflected her love for them, even more in this situation. It was approximately 6:30 a.m. We left the tent early in the morning and went to work. After a few moments, we stopped by. We stopped the car and watched for a moment. At first, we were happy to see this mammal. However, our happiness did not last long. We were like his calves, unable to do anything. The only difference between the calf and us was we were able to speak. We were able to report to the rescue. Then we followed our work and walked to the forest. He had n...

यो एक जङ्गली जनावरको परिवारको कथा हो । एकाबिहानै आज उसकी आमालाई कुनै गाडीले ठक्कर हानी घाइते बनाएको थियो । सडकको किनारमा रगतका थोपाहरु चुहाएकी आमा सिधै गएर दलदलमा फसेकी थिई । भाग्य पनि कति उराठलाग्दो, त्यही गिलो माटोको दलदलमा फस्न पुगेकी । करिब ४ – ५ महिनाका जस्ता देखिने उसका दुई बच्चाहरु आमाका समीपमा गई बसेका थिए । बिचरा न त बोल्न सक्दथे, न त दलदलबाट निकाल्न नै सामथ्र्य राख्दथे । सक्थे त केबल मलिन अनुहारले आमालाई हेर्न । उनीहरुका आँखामा आमाप्रति अपार माया देखिन्थ्यो । आमाका आँखामा उनीहरुप्रतिम ममता । अझ यो अवस्थामा त झन् धेरै ममता ।  सबेरै टेन्टबाट निस्किएर हामी काममा जाँदै थियौँ । त्यतिबेला करिब बिहानको ६ः३० बजेको हुँदो हो । एकैछिन गाडीमा के बसेका थियौँ, त्यस ठाउँमा पुग्यौँ । गाडी रोक्यौँ र एकछिन नियाल्यौँ निरन्तर । सुरुमा त जनावर देखेर खुसी भएका थियौँ । तर हाम्रो खुसी लामो समयसम्म टिक्न सकेन । हामीपनि उसका बाच्छाहरुजस्तै भएका थियौँ, केही गर्न नसक्ने । बाच्छा र हामीमा केबल बोल्न सक्ने क्षमताको मात्र फरक थियो । त्यसैले हामीले उद्दारका लागि भने खबरसम्म गर्न सक्यौँ । त्यसपछि आफ्ना क...